OLİMPİYATLAR VE TARİHÇESİ

Günümüz şartlarında da oldukça önemli bir yer tuttuğunu bildiğimiz uluslararası ilişkileri düzenleyen, güçlendiren şeylerin ne olduğunu sorsak ne cevap verirdiniz? Müzik? Resim yapmak? Her nesle hitap edebilecek kitaplar? Şüphesiz ki ilk cevaplarınızdan biri de “spor” olurdu.

Spor aracılığıyla bizi birleştirebilecek organizasyonların en başında 4 yılda bir düzenlenen Olimpiyatlar geliyor, biz de bu dört yıllık bekleyişin artık sonuna geldik. (Son oyunların 2021’de düzenlendiğini saymıyoruz.) Bu nadir gelen fırsatı hazır yakalamışken gelin, bu “her sporcunun zirvesi” olarak görülen şaşaalı etkinliği biraz yakından inceleyelim.

Olimpiyatlar ilk olarak M.Ö. 776 yılında, Yunanistan’ın Olimpia kentinde düzenlenmiştir. Adını da buradan alır. Başka şehirlerde de buna benzer oyunlar düzenlense de hiçbiri bu denli üne sahip olamamıştır. İlk olarak sadece Yunan halkı katılabilmiştir, Yunanistan’da Romalıların hakimiyet kurması ile (M.Ö.146) bu kural geçersiz hale gelir. Roma kültürü ve organizasyon anlayışının etkisiyle oyunların yapısında ve düzenlenişinde değişiklikler olur. Roma İmparatorluğu'nun kaynakları ve zenginliği sayesinde, oyunlara ayrılan finansman ve ödüller de artar.

392 yılında II. Theodosius, Hristiyanlığı resmi din ilan edişi ardından Olimpiyat Oyunları’nı dini gerekçelerle yasaklar. Antik Olimpiyatlar, 4. yüzyılın sonlarına doğru zaten giderek azalmış ve son olarak 393 yılında düzenlenmiştir. 522-551 yılları arasında meydana gelen depremler ve sel felaketi nedeniyle şenliklerin düzenlendiği alanlar büyük hasar alır.

1894 yılında Baron Pierre de Coubertin öncülüğünde Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) kurulmuştur. 1896 yılında ise Atina’da modern Olimpiyatlar düzenlenmeye başlar. Bu olimpiyatlara 14 ülkeden 241 sporcu katılır ve 43 yarışta mücadele eder. Yunan halkı ve hükûmeti olimpiyatların gerçekleşmesinden memnundur ve Olimpiyat oyunlarının kalıcı olarak Atina'da gerçekleşmesi görüşü birçok sporcu tarafından paylaşılır. Uluslararası Olimpiyat Komitesi ise bu isteği kabul etmez, organizasyonun uluslararası bir kimlik kazanması amacıyla ikinci olimpiyatların Paris'te düzenlenmesine karar verilir. Paris Oyunları stadyum olmadan gerçekleştirilir, ayrıca bu oyunlarda ilk kez kadın sporcular da yarışmıştır.

1912 yılında tüm kıtalardan birçok ülkenin katılım sağlamasının ardından 1914 yılında güncel olarak da kullanılan bayrak kabul edilir. Bu beş halka bilinenin aksine kıtaları değil, ülkeleri temsil eder çünkü her ülkenin bayrağında bu beş renkten en az biri bulunmaktadır. Kullanılacağı ilk yıl 1916 olarak belirlense de I. Dünya Savaşı nedeniyle organizasyon düzenlenemez ve bu bayrak ilk olarak 1920’de kullanılır.

Olimpiyatların Hemen Ardından: Paralimpik Oyunları

Ludwig Guttmann, 1948’de II. Dünya Savaşı'ndan dönen askerlerin rehabilitasyonu amacıyla 1948 Yaz Olimpiyatları ile aynı tarihlerde hastaneler arasında gerçekleşen sportif etkinlikler düzenler. Bu etkinlikler, yarışma şeklinde her yıl düzenlenmeye başlar ve 12 yıl böyle devam eder. 1960 Roma Olimpiyatları’nda ise “Paralel Olimpiyatlar” olarak anılmaya başlanan Paralimpik Oyunları düzenlenir. Bu dönemden itibaren Paralimpik Oyunları, 4 yılda bir yapılır.

Edebiyatçı Kız’dan tavsiye: Türkiye’nin Tokyo 2020’deki goalball maçlarına bir bakarsanız kesinlikle hoşunuza gidecektir. 😊

Sadece Bununla Kalır mı, Bir de Kış Olimpiyatları Var!  

Tabii bütün sporlar yaza özgü olmayınca, insanlar da böyle organizasyonları kışın da görmek isteyince ortaya Kış Oyunları çıkıyor. Artistik buz pateni (1908, 1920) ve buz hokeyinin (1920) Yaz Oyunları altında oynandığı bir dönemin ardından Lozan kentinde bir karar alınır ve 1924 yılında da Kış Olimpiyatları düzenlenmeye başlar. Bu oyunların arasında da 4 yıl süre bulunur, Olimpiyatlar bittikten 2 yıl sonra düzenlenir.

Gençlere Özel Olimpiyatlar mı, O da Var!

               14-18 yaş aralığında gençler için de Singapur’da 2010 yılından itibaren Gençlik Olimpiyatları düzenlenmeye başlar. 2012 tarihinde de Avusturya’da Kış Gençlik Olimpiyatları düzenlenmeye başlamıştır.

BONUS BİLGİ: 1904’te Atina’daki Olimpiyatlar ardından 2 yıl sonra yine Atina'da “1906 Olimpiyatları” gerçekleşse de bu oyunlar resmi olarak düzenlenmemiştir. Bu yüzden Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmamış, bu olimpiyattaki dereceler sayılamamıştır. Buna rağmen 1906 Olimpiyatları, halkın ilgisi ve yüksek katılımcı sayılarıyla Olimpiyatların popülerliğinin artmasını sağlamıştır.

Bu organizasyonlarda oynanan oyunları buradan tablo halinde görebilirsiniz.

Her dört yılda bir fazlasıyla görkemli açılış törenlerinde yakılan meşale ile başlayan Olimpiyatlar, duygulanmamanın elde olmadığı kapanış törenlerinde söndürülmesi ile bitirilir. 2024 Paris Olimpiyatları’nda da sporcularımızın bayrağımızı göndere çektirip tüm dünyaya İstiklal Marşımızı dinletmesi dileğimizle, hepsine başarılar diliyoruz!

*Bu yazının kaynakçasına buradan ulaşabilrsiniz.